Retinoblastom Tedavisi

Q: Retinoblastom Büyüme ve Yayılma Hızı Nasıldır?

Hızlı büyür 6-8 ayda göz küresini tamamen doldurabilir. Bir ay içinde 10 mm büyüme gösterebildiği bilinmektedir.

Ana Sayfa
Retinoblastom Tedavisi

10 Haziran 2022
Yorum yapılmamış

Retinolastoma, Çocukluk çağında görülen en sık göz içi tümörüdür. Her 15-20.000 kişide bir görülür. Olguların 2/3’ünde iki gözü, 1/3’ünde tek gözü etkiler.

Retina dokusundaki fotoreseptör ve Müller hücrelerine farklılaşacak Retinoblast’lardan köken alır. İyi farklılaşanlarda floret ve rozetler bulunur (felxner-wintersteiner ve homer-wright rozetleri) Retinoblastom ortaya çıktıktan sonra hızlı ilerleyebilen bir tümördür, retinoblastom tedavisi uzman göz hekimi tarafından yapılmalıdır.

Bu yazı Doç. Dr. Halil Hüseyin Çağatay tarafından bilgilendirme amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bu makale bir göz muayenesi yerine geçmez, lütfen şikayetleriniz için muayene olmayı ihmal etmeyiniz.

Retinoblastom Nasıl ve Neden Ortaya Çıkar?

Kalıtsal Retinoblastom; Aileden kalıtılarak ortaya çıkar, %30-40 görülür.

Rastlantısal retinoblastom ise yeni bir mutasyon ile rastlantısal olarak ortaya çıkar. %60-70 oranında görülür. Bunların %30’u aileden, %70 germ hücrelerinden yeni bir mutasyondur.

Rb geni, 13 kromozom uzun kolunda, 13q14 lokusunda yer alan tümör baskılayıcı bir gendir, bu gendeki bir mutasyon tümör ortaya çıkışına neden olur. Knudson ve ark, çift vuruş hipotezi öne sürmüşler;

Somatik (sporadik) olgularda tek bir retina hücresinde mutasyon gelişir ve tek odak şeklinde tek gözde retinoblastom ortaya çıkar.

Germinal (kalıtsal) retinoblastomda ise vücuttaki tüm hücrelerde mutasyon vardır.

Kalıtsal Retinablastomun Nasıl Bir Genetik Geçişi Vardır?

Kalıtsal retinablostom otozomal dominant (baskın) kalıtılır.
Diğer retinoblastomdan farklı olarak, ilerleyen zaman içinde ikinci bir kanser gelişme ihtimali daha yüksektir.
Bilateral retinablastomların %5’inde sıklıkla pineal bölgede yer alan, nadiren suprasellar ve parasellar bölgede yer alan kafa içi tümörler gelişir. Trilateral retinoblastom adı verilir

Kalıtsal Olmayan Retinoblastom Nasıl Ortaya Çıkar?

Kalıtsal olmayan (somatik) olgularda mutasyon aktarılmaz, retina dokusuna sınırlıdır. Tek gözde ve tek odak olarak ortaya çıkar.

Genetik geçiş;

Germ hücresinde mutasyon taşıyan kişilerdeki bu gen %50 oranında çocuklara geçer.
Genin penetransı %90 olduğundan, çocukların %45’inde retinoblastom gelişecektir, %5’inde gen taşıyıcılığı bulunacaktır.

Retinoblastom Belirtileri

Lökokori en sık bulgu (göz bebeğinden yansıyan ışığın beyaz olması)
Şaşılık, diğer bir belirtidir.
Tek taraflı olgularda ortalama ortaya çıkışı 24 aydır.
İki taraflı kalıtsal retinoblastom daha erken ortaya çıkar; yaklaşık 12 ay.
3 yaş altında; lökokori-şaşılık-ağrılı göz retinoblastom için tipiktir.
Görme kaybı (bilateral olgularda ilk bulgu olabilir)
Neovaskularizasyon, neovasküler glokom, hifema, psödohipopiyon, vitreus hemorajisi, proptozis (ekstraokuler yayılım veya toksik orbital enflamasyon nedeniyle), heterokromi, anizokori

Retinoblastom Tanısı Nasıl Konur?

Rutin bir göz kontrolü sırasında gerçekleştirilen kırmızı refle testi tarama testi olarak kullanılır.
Bu test için karanlık veya alacakaranlık bir oda tercih edilir.
Oftalmaskop veya retinoskop ile göz bebeğine ışıkla bakılır, yansıyan ışığın rengi gözlemlenir.
Göz bebeğinin renginin turuncu yerine beyaz olması en önemli bulgudur.

Retinoblastom Evreleme

Grup A, küçük ve saçılım yapamamış tümör
Grup B, lokal olarak büyük ancak saçılım yapmamış
Grup C, saçılım tümör çevresindedir.
Grup D, subretinal ve vitreusa yayılan büyük tümör parçaları
Gurp E, geniş yayılım gösteren tümör (kurtarılamayacak gözler)

Ayırıcı Tanı

PHPV; USG de göz küresi içinde kitle ve kitle içerisinde de kalsifikasyon görülmez.
Coats hastalığı; 10 yaş altında ortaya çıkar, ayrıcı tanı USG ve diğer görüntüleme ile yapılır
ROP; ayırıcı tanıda öykü ve kitle görünümü yoktur.
Toxokara enfeksiyonu; kanda eozinofili vardır ve ELİZA ile tanı mümkündür.
Üveit; retinoblastomda vitreus ve ön kamarada daha büyük kümeler vardır.
Astrositik hamartam; daha sarı renklidir, kısa aralıklı muayenede Rb hızla büyür.

Retinoblastomda İdeal Tedavi

Tümörde çabuk yıkım yapmalı
Gözü ve görmeyi korumalı
Hayati tehlikesi olmamalı
Gözde ciddi hasar bırakmamalı, estetiği korumalı

Retinoblastom Güncel Tedavisi

Enükleasyon ve external ışın radyoterapi tarihsel olarak ilk seçenek olarak kullanılmaktaydı. Bugün göz koruyucu tedavi olarak kemoterapi öncelikle ilk seçenek olarakkullanılmaktadır.

Kemoterapi verilme yoları;

Sistemik olarak tüm vücuda (VEC protokolü)
Subkonjonktival olarak göz yüzeyine
İntra-arteryel olarak göze giden atardamara
- Dünyada 31 ülkede uygulanan bu yöntem ile tek gözde ileri evrede retinoblastom olan olgularda ilk seçenek olarak uygulanmaya başlanmıştır. (Ophthalmic Artery Chemosurgery )
İntravitreal yoldan yani göz içine

Retinoblastom Sistemik Kemoterapi (VEC)

Amaç;

Tümor çapını küçültmek (Grup B-D) ve diğer tedaviler ile kontrol edilebilecek boyuta getirmek.
Çift taraflı tümörlerde de tercih edilir.
Gözün alınması sonrası vücuda yayılım riskini azaltmak amacıyla verilebilir
Tümör küçültüldükten sonra (2 kür sonrası yaklaşık olarak çap %35, kalınlık %50 azalır); Transpupiller Termo Terapi, kriyoterapi, plak brakiterapi, subtenon karboplatin gibi ek tedaviler yapılabilir.

İntraarteryel Kemoterapi

Selektif intraarteryel kemoterapi (oftalmik arter ileri bölümünden)
Super selektif intra arteryel kemoterapi (oftalmik arter kateterize edilir)
- Retinaya sınırlı olgularda (Grup D-E) ilk tedavi yöntemi olarak uygulanabilmektedir
- Tümor nükslerinde ikincil tedavi yöntemi olarak
Selektif oftalmik arter infüzyonu, floroskop altında yapılır.
Melfalan,Topotektan ve Karboplatin gibi ilaçlar kullanılır.
Tek taraflı, 4 aydan büyük Rb olgularında birincil tedavi yöntemi olarak, nüks ve subretinal ve vitreus odakları olan olgularda ikincil olarak uygulanabilir.

Göz Dışı Yayılım Olan Retinoblastom

Günümüzde birincil olarak göz ve çevresindeki tüm dokuların cerrahi olarak alınması anlamına gelen egzenterasyon ameliyatı gerekmiyor.
Neoadjuvan kemoterapi ile tümör küçültülür ve arkasından enükleasyon ameliyatı yapılır. Takiben adjuvan kemoterapi ve radyoterapi yapılabilir.

Rb Tedavi Yöntemleri

Enükleasyon (Gözün alınması)
Kemoterap/kemoredüksiyon
Fokal tedaviler
- Lazer fotokoagülasyon
- Kriyoterapi
- Transpupiller termoterapi
- Radyoaktif plak
- Eksternal radyoterapi

Retinoblastom tedavisi hakkında sorularınız için bize Whatsapp iletişim hattımızdan ulaşabilirsiniz.

Grup D-E Tedavisi

Enükleasyon; fonksiyonel görme umudu olmayan masif tümörlerde, optik sinir en az 10 mm kesilmelidir.
Intravenöz kemoredüksiyon (+fokal tedaviler)
İntraarteryel kemoterapi(+fokal tedaviler)
- Retina altı sıvısı ve/veya vitreus içi tümör tohumlarının eşlik ettiği ve görme beklentisinin olduğu ileri evre gözlerde fokal tedaviler ile kombine edilirler.
Eksternal radyoterapi; Ciddi oküler ve sistemik (sekonder kanser gelişimi) yan etkiler nedeniyle sadece görme ümidi olan gözlerde son seçenek olarak tercih edilir.
Çift taraflı retinablastomlarda, her iki gözün tedavisi ve eşlik edebilecek intrakranyal nöroblastik tümörlerin önlenmesi için genellikle intravenöz kemoredüksiyon uygulanır.

Kriyoterapi

Ekvator önü ve ora serratada yer alan Grup A tümörlerde uygulanabilir.
Çap < 4-6mm, kalınlık < 2-3mm
Ekvator gerisinde ve tabanı 3 mm’den geniş tümörlerde kesici kriyoterapi şeklinde uygulanabilir.
Kalınlığı 3 mm’nin altında olan tümörlerde %90 tam regresyon sağlanır.
Komplikasyonları; retina dekolmanı, göz içi kanama, traksiyon gelişimi, hipotoni, ftizis bulbi

Transpupiller Termoterapi

Ekvator gerisindeki taban çapı ve kalınlığı 3 mm’den küçük tümörlerde tek başına etkilidir. Taban çapı 3 mm’den büyük ise kemoredüksiyondan sonra uygulanır.
Termoterapi (60-65^oC) yanık oluşturan eşik değerin altında bir çeşit lazer fotokoagülasyondur.
810 nm diod lazer ile düşük enerji, geniş spot çapı ve uzun uygulama süresi ile dokuda ısı artışı sağlanarak tümörde gri-beyaz renk değişimi oluşması beklenir. İndirekt oftalmaskop ile uygulanır.

Radyoaktif Plak Tedavisi

Grup B-C tümörlerde uygulanır.
Retinoblastom radyoterapiye oldukça duyarlıdır.
Çapı 15 mm altında ve kalınlığı 9 mm altında olan olgularda uygulanabilmektedir.
Total doz tümör tepseinde 45-50 Gy olacak kadardır.
Iyod 125 10 mm kalınlığa kadar etkilidir.
Rutenyum 106 ise 6 mm kalınlığa kadar etkilidir.

Intravitreal Kemoterapi

Diğer tüm tedavilerin başarısız kaldığı nüks vitreus tohumlanmasında dikkatle kullanılır.
- Dirençli ve tekrarlayan intravitreal yayılım
- Melfalan

Eksternal Radyoterapi

Ciddi göz ve sistemik yan etkileri var.
Kemoterapiye cevap vermeyen, yaygın vitreus ve/veya retina altı tümör tohumlarının eşlik ettiği, orta derecede ileri veya birden fazla odaklı retinablastom (Grup D) olguları, kalan tek gözde dekole retina eşliğinde yeni odaklar, nüks veya optik diske uzanmış olan tümörlerde son seçenek olarak uygulanır.
Komplikasyonları; dermatit, skatrizisazyon, bant keratopati, katarakt, kuru göz, retinopati, ikinci kanserler
1 yaş altında uygulanmaz, ikincil kanser oranı %22, bir yaş üstünde bu risk %3

Göz Dışı Retinoblastom

Esas olarak sistemik kemoterapi ve external radyoterapiden faydalanılır.
Optik kesi sınırı pozitif ve BOS negatif ise;
- VEC 6 kür +/- eksternal radyoterapi
- Eksternal radyoterapi
Orbital invazyon varsa
- VEC 9-12 kür, sonra enükleasyon + dışsal radyoterapi => orbita tümörü gerilemezse Ekzenterasyon
- Enükleasyon +Neoadjuvan kemoterapi;
Lenf nodu, MSS veya uzak metastaz
- Yüksek doz kemoterapi + otolog kök hücre tx +- RT

Diğer retina hastalıkları yazıları için >> https://www.halilhuseyincagatay.com/category/retina-hastaliklari/ bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Diğer oküler onkoloji yazıları için >> https://www.halilhuseyincagatay.com/category/okuler-onkoloji-ve-orbita/ bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S)

Retinoblastom Büyüme ve Yayılma Hızı Nasıldır?

Hızlı büyür 6-8 ayda göz küresini tamamen doldurabilir. Bir ay içinde 10 mm büyüme gösterebildiği bilinmektedir.

Yardımcı Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Ultrasonografi ile tümör büyüklüğü ve varsa kalsifikasyon saptanır.

Instagram’da bizi takip etmek için tıklayınız.